Το κύριο πρόβλημά μας

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΛΑΣΚΟΥ*

Είναι καιρός τώρα που ως πολιτικός χώρος κάνουμε δραστήριες προσπάθειες να εκπέσουμε και να απαξιωθούμε -ίσως και οριστικά. Τα στοιχεία της εικόνας είναι τόσο γνωστά και οδυνηρά, που δεν υπάρχει νομίζω λόγος να επανερχόμαστε συνέχεια. Η εικόνα της σύγκρουσης αρχηγισμών ή της μάχης για τις προνομιούχες θέσεις, έστω κι αν αδικεί ορισμένους από τους ενεχόμενους, είναι «πλατιά διαδεδομένη» πλέον: η πολιτική δύναμη, που μέχρι πρόσφατα χαρακτηριζόταν και από το μοναδικό για τα ειωθότα της χώρας μας σθένος να εμπλέκεται σε δραστηριότητες με μεγάλο, πολλές φορές, πολιτικό κόστος, βρέθηκε, με δική της ευθύνη, αποκλειστικά ως προς αυτό, βαλλόμενη στο υποτιθέμενα δικό της πεδίο, το «ηθικό».

Δεν υπάρχει λόγος να επανερχόμαστε συνεχώς. Όχι μόνο γιατί τα «σκατά μας» τα ξέρει πια όλος ο κόσμος, αλλά και γιατί δεν αποτελούν εντέλει παρά συμπτώματα και όχι αιτίες της δυσπραγίας και της εσχάτως επελαύνουσας κακομοιριάς μας. Δημιουργούν μεν μεγάλα προβλήματα, αλλά αυτά είναι μη επιλύσιμα στο δικό τους γήπεδο. Ο μόνος τρόπος, νομίζω, για να κάνουμε βήματα προς την επίλυσή τους είναι να μετατοπίσουμε την προσοχή μας  στο κύριο. Να ξεφύγουμε από τα θεαματικά, που ευλόγως μας εξιτάρουν και μας ως γνήσια μέλη της «κοινωνίας του θεάματος» (ξέρετε: προσωπικές συγκρούσεις, λαοφιλείς ή στραπατσαρισμένες ηγεσίες, ίντριγκες, ω! Τι κρύβεται από πίσω κ.λπ.). Διότι, εκτός των άλλων, ίσως δεν κρύβεται και τίποτε από πίσω. Θέλω να πω, ίσως εσφαλμένα αναζητούμε βάθος σε πράγματα, που είναι πολύ πιθανό να είναι αρκούντως ρηχά.

Να ξεφύγουμε, λοιπόν, από τα θεαματικά για να πάμε σε αυτό που νομίζω πως είναι το κύριο πρόβλημά μας -και συμπτώματά του είναι όλα τα άλλα. Και δεν είναι άλλο από το γεγονός πως, σε μια εποχή διάχυτου κοινωνικού ριζοσπαστισμού, η αριστερά αδυνατεί να διαμορφώσει συσχετισμούς, οι οποίοι θα ευνοούσαν το σχέδιό της. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως το τελευταίο διάστημα όλο και περισσότερο επανακάμπτουν φωνές, οι οποίες «επανεκτιμούν» τον πρόσφατο ελληνικό, αλλά και παγκόσμιο ως προς το ενδιαφέρον -και όχι μόνο- που προκάλεσε, Δεκέμβριο και τη στάση μας έναντί του. Οι φορείς των φωνών αυτών είναι ιδεότυπα αυτού που μας εμποδίζει να ακουμπήσουμε τον κοινωνικό ριζοσπαστισμό. Γιατί είναι αδύνατο και να φανταστούμε ακόμη κάτι τέτοιο όσο νομίζουμε πως η «πολιτικοποίηση» του ριζοσπαστισμού αυτού μπορεί να γίνει με συνταγές παραδοσιακές. Όσο νομίζουμε, δηλαδή, πως θα προσφέρουμε προτάσεις διεξόδου και ο κόσμος ασμένως θα τις ακολουθήσει.

Δείτε τι εννοώ. Έχει κατά κόρον λεχθεί για τα Δεκεμβριανά πως δεν καταφέραμε να τα μετατρέψουμε σε πολιτικό πρόγραμμα και διεκδίκηση, με αποτέλεσμα να εκβάλουν σε αντεξουσιαστικό πανηγύρι με προδιαγεγραμμένο το τελικό αδιέξοδο. Δεν συμφωνώ ούτε στο πρώτο ούτε και στο τελευταίο. Το κύριο πρόβλημα είναι πως βρεθήκαμε μπροστά σε κάτι πρωτόγνωρο, αν και «αναλυτικά» αναμενόμενο, με ελάχιστους οργανωτικούς πόρους και ακατάλληλο εν πολλοίς ανθρώπινο δυναμικό. Από αυτήν την άποψη το πραγματικά εκπληκτικό είναι πως δείξαμε την εγρήγορση που μας έκανε να είμαστε η μοναδική μαζική αριστερά στη συγκεκριμένη συγκυρία. Τίποτε δεν το προδιέγραφε αυτό με βεβαιότητα. Κάθε άλλο, μάλιστα.  Η βιογραφία μας ταίριαζε περισσότερο με στάσεις σαν αυτές όσων ζητούν σήμερα την «επανεκτίμηση».

Γιατί, όμως, δεν «ηγεμονεύσαμε», αν και βρεθήκαμε στο πλάι και στα πιο δύσκολα εκείνων των ημερών; Νομίζω πως το κυριότερο είναι ότι  οι νέοι και οι ποικίλοι  «καταραμένοι» που ξεσπάθωσαν στους δρόμους και των μικρών χωριών πριν από λίγους μόνο μήνες συγκροτούν «παράξενα υποκείμενα», που δύσκολα εντάσσονται σε σχήματα σαν αυτά που εμείς διαθέτουμε. Ο ριζοσπαστισμός της νεολαίας και της νέας εργατικής τάξης αμφισβητεί -άρρητα, αλλά σαφώς- και το δικό μας πρόσωπο. Εμείς, λοιπόν,  είναι που πρέπει να «προσαρμοστούμε» σε αυτή τη νέα συνθήκη και να αλλάξουμε ριζικά, αν θέλουμε να είμαστε πραγματικά η αριστερά -και ριζοσπαστική, μάλιστα- της εποχής μας.

Αν το αντιληφθούμε αυτό, είναι εύκολο να απορρίψουμε κι όλα τα δύσμορφα που μας ταλάνισαν τις προηγούμενες μέρες. Αν το αντιληφθούμε αυτό θα καταλάβουμε πόσο καθοριστικά πολιτικό είναι το ζήτημα του μετασχηματισμού του ΣΥΝ σε οργανισμό με εναλλακτική δομή, τέτοια που να εξοντώνει εν τη γενέσει οποιαδήποτε τάση προς αρχηγισμούς και επαγγελματικές γραφειοκρατίες. Θα καταλάβουμε, επιπλέον, πόσο κρίσιμο για την ίδια μας την ύπαρξη είναι το ζήτημα της δημοκρατίας -και όχι το «οργανωτικό», όπως συχνά λέγεται- στο ΣΥΡΙΖΑ. Αν το αντιληφθούμε αυτό...

 

* Ο Χρήστος Λάσκος είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΝ.