Η στρατηγική της ενότητας

Τα τελευταία δραματικά γεγονότα έδωσαν αφορμή για την αποκάλυψη της παθογένειας που από χρόνια υποβόσκει, αναβιώνει κατά καιρούς και καταλαγιάζει αντίστοιχα ανάλογα με τη συγκυρία της δεδομένης στιγμής. Αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή που το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών δεν ικανοποίησε κανέναν, ή καλύτερα δεν ικανοποίησε καμία πλευρά τόσο στο ΣΥΝ όσο και στο ΣΥΡΙΖΑ ήταν το καταλυτικό στοιχείο για την αποκάλυψη της χρόνιας παθογένειας. Διότι ναι μεν το αποτέλεσμα δεν ήταν το αναμενόμενο, ήταν δηλαδή κατώτερο των στόχων που είχαμε βάλει, αλλά δεν ήταν και καταστροφικό ή μη αναστρέψιμο. Δεν είναι εξάλλου η πρώτη φορά που η αριστερά υφίσταται μια καθίζηση ή μένει καθηλωμένη σε χαμηλά ποσοστά. Αν εξαιρέσουμε την έκρηξη του 1958 όλες οι άλλες κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις ήταν μάλλον οδυνηρές για την αριστερά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ορισμένους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν κατά τη γνώμη μου αποφασιστικά την πορεία των πολιτικών εξελίξεων. Η οικονομική, πολιτική και ηθική κατάρρευση του «σοσιαλιστικού» μοντέλου που στήθηκε στο όνομα της νέας κοινωνίας και της λύτρωσης της ανθρωπότητας, δημιούργησε ένα τεράστιο κενό και ένα αξεπέραστο αδιέξοδο που οι συνέπειές του ακόμη τρέχουν και δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί το βάθος του χρόνου που θα χρειασθεί για το ξεπέρασμά του. Ακόμη η παρούσα οικονομική κρίση που τείνει να απαθλιώσει μεγάλα τμήματα του πληθυσμού δημιουργεί τεράστιες δυσκολίες στη συνειδητοποίηση μιας λύσης προς την αριστερή κατεύθυνση επειδή η απαθλίωση καταστρέφει τη συνειδητή και συλλογική δράση και η αριστερά απαιτεί συνειδητή κοινωνική και μακροχρόνια δράση. Αποτέλεσμα όλων αυτών, και δεδομένου του μεγάλου κύματος των οικονομικών μεταναστών που κατακλύζουν την Ευρώπη και πλήττουν ιδιαίτερα τη χώρα μας, είναι τα δεξιόστροφα αντανακλαστικά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Για αυτό και η γενική στροφή προς τις δεξιές και ακροδεξιές επιλογές. Δεν είναι τυχαία η εκλογική ενίσχυση της δεξιάς και ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη και η ενίσχυση της ακροδεξιάς στη χώρα μας. Σε τελευταία ανάλυση, εκείνο που βγαίνει τελικά είναι ότι έχει εντυπωθεί στη συνείδηση των λαών της Ευρώπης ότι την έξοδο από την κρίση μπορεί να την κάνει ο καπιταλισμός «άμεσα και αποφασιστικά» δίνοντας «άμεσες και χειροπιαστές λύσεις», ιδίως στο θέμα της μετανάστευσης εξ’ ου και η καθημερινή έξαρση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Έχουμε δηλαδή μια αναγέννηση της δεξιάς πολιτικής που κατορθώνει να διεισδύσει στην κοινωνία και να τη στρέψει προς την αναζήτηση λύσεων στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος. Ακόμη και η κακώς ερμηνευόμενη ως διαμαρτυρία κατά του συστήματος αποχή δεν είναι παρά η κυριαρχία της δεξιάς πολιτικής.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες η αριστερά έδωσε τη μάχη των ευρωεκλογών και όπως ήταν φυσικό την έχασε: Παντού στην Ευρώπη με εξαίρεση την Πορτογαλία, δεν πήγε καλά ή καθόλου καλά. Πέραν όμως όλων αυτών θα πρέπει να σημειώσουμε την αδυναμία της να ορθώσει μια πρόταση πειστική για μια άμεση και οριστική λύση του προβλήματος της κρίσης. Η γενική τοποθέτηση για κατάρρευση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, ή η γενική διαπίστωση ότι ο καπιταλισμός δεν έχει περιθώρια εξόδου από την κρίση δεν επαρκούν για να προκαλέσουν στροφή των λαών προς τα αριστερά.

Κάτω από αυτές τις δυσμενείς συνθήκες εξωγενείς και εσωγενείς δόθηκε η μάχη των ευρωεκλογών από τον ΣΥΡΙΖΑ και το αποτέλεσμα ήταν αυτό που ήταν. Όχι καλό αλλά ούτε και καταστροφικό. Η «καταστροφή» δεν επήλθε από αυτό καθ’ αυτό το αποτέλεσμα αλλά από τη διαχείριση του αποτελέσματος. Δεν υπήρξε καν προσπάθεια ερμηνείας του αποτελέσματος, δεν υπήρξε νηφάλια ανάλυση των αιτιών που προκάλεσαν αυτό το αποτέλεσμα, δεν υπήρξε συσπείρωση και συντροφική αλληλεγγύη που είναι απαραίτητη σε κάθε δύσκολη στιγμή για την αριστερά.

Αντίθετα υπήρξε έντονη προσπάθεια «εκμετάλλευσης» του αποτελέσματος σε βάρος επιλογών και στρατηγικής που ενώ ήταν συνεδριακές αποφάσεις δεν είχαν την έγκριση της μειοψηφίας, ή από την άλλη μεριά η «εκμετάλλευση» του αποτελέσματος για να θιγεί ένας συγκεκριμένος στόχος. Αποκόμιζε κανείς την εντύπωση ότι η όλη αντιμετώπιση ήταν προετοιμασμένη θεωρητικά και επιχειρηματολογικά για άμεση δυνατή και αποτελεσματική αντεπίθεση. Διότι πώς να εξηγήσει κανείς το γεγονός ότι ορισμένοι θριαμβολογούσαν για την «ήττα» την ίδια βραδιά των εκλογών; Φαινόμενα πράγματι πρωτοφανή και εντυπωσιακά. Πότε έκαναν ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων; Πότε πρόλαβαν να χαρακτηρίσουν το αποτέλεσμα οδυνηρό; Το αίσθημα της δικαίωσης εν μέσω «αγανάκτησης», «βρασμού ψυχής» και παντελούς έλλειψης ευθύνης, δεν οδηγεί σε νηφάλια και σε βάθος ανάλυση των γεγονότων. Η τέτοια αντίδραση κατά την άποψή μου είχε ένα συγκεκριμένο στόχο. Ας μας εξηγήσουν τι επιδιώκουν.

Θεωρώ πάντως σκόπιμο να υπογραμμίσω ότι η σοσιαλδημοκρατία είναι μέρος του συστήματος και κατ’ επέκταση του προβλήματος της κρίσης. Μπορούμε και πρέπει να απευθυνόμαστε στον κόσμο που ακολουθεί τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα (ΠΑΣΟΚ) όχι όμως με λύσεις της ίδιας της εντοιχισμένης στο σύστημα σοσιαλδημοκρατίας αλλά αριστερές ανατρεπτικές και ριζοσπαστικές προτάσεις.

Ας ανατρέξουμε όμως ξανά στα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ 4,7% δεν ήταν βέβαια ικανοποιητικό, σε σχέση πάντα με το προσδοκώμενο, αλλά δεν ήταν και καταστροφικό. Το αποτέλεσμα αυτό καθ’ αυτό δείχνει μια στασιμότητα στα επίπεδα της αυτοσυντήρησης που δεν μας επέτρεψε να πετύχουμε τη μεγάλη ανατροπή του πολιτικού σκηνικού όπως προσδοκούσαμε, όμως αν επιμείνουμε στην στρατηγική που επιλέξαμε της ενότητας δηλαδή του αριστερού κινήματος, τη στήριξη, επέκταση και ενδυνάμωση του ΣΥΡΙΖΑ με καθαρές σχέσεις και μεγαλύτερη συμμετοχή των μελών, ενταγμένων και ανένταχτων, με μεγαλύτερο σεβασμό στα συμφωνημένα και από όλους αποδεκτά, τότε η κατάσταση που περιήλθαμε μετά τις ευρωεκλογές μπορεί να ανατραπεί. Μια «ήττα» δεν είναι πάντα «ήττα» είναι και αφορμή για νέο ξεκίνημα, για αναλύσεις, ερμηνείες, προσδιορισμούς λαθών και διορθωτικές τακτικές κινήσεις. Η ενότητα του αριστερού κινήματος είναι στρατηγική επιλογή, είναι αναγκαιότητα που προκύπτει από τους κοινωνικούς αγώνες και τα κινήματα, από τη συμμετοχή μας στην καθημερινή πάλη για τα δικαιώματα των εργαζομένων, για τα πολιτικά δικαιώματα που όλο και αφαιρούνται από τους πολίτες, για τις εργασιακές σχέσεις, για την παιδεία, για την υγεία, για το περιβάλλον, για τη δημόσια περιουσία που ξεπουλιέται. Η αναγκαιότητα αυτή δεν αλλάζει. Ο καπιταλισμός έχει ήδη περάσει σε ολομέτωπη επίθεση ενάντια στο εργατικό κίνημα και ενάντια στους λαούς. Τα παίρνει όλα πίσω. Αυτή την πραγματικότητα κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει. Σε αυτό πρέπει να απαντήσει η αριστερά σήμερα. Σε αυτό πρέπει να ορθώσει ισχυρό μέτωπο ενάντια στο σύστημα, ενάντια σε αυτούς που το οικοδομούν και το αναπαράγουν, ενάντια στη μεγάλη συμμαχία συντήρησης και σοσιαλδημοκρατίας, δεξιάς και νεοδεξιάς.

Αυτή η στρατηγική της ενότητας δεν μπορεί να ευδοκιμήσει αν πίσω από κάθε ανάλυση από κάθε ερμηνεία κρύβεται μια σκοπιμότητα, κρύβεται ένας κρυφός στόχος, μια ιδιοτελής επιδίωξη. Η ενότητα απαιτεί κανόνες λειτουργίας, απαιτεί σεβασμό στις αποφάσεις των συνεδρίων. Διότι αλλιώς δεν έχουν νόημα ούτε τα συνέδρια, ούτε οι πλειοψηφίες, ούτε οι μειοψηφίες, στέκονται όλα αιωρούμενα στο κενό και καταντούν ένα ανούσιο παιχνίδι.

Ο Αλέξανδρος Παπασπύρου είναι μέλος ΣΥΝ Πειραιά

alekos.papaspyrou@hotmail.com