Ως κοινωνική ψυχολόγος, με εξειδίκευση στην επιρροή των μειονοτήτων - μειοψηφιών, θέλω να καταθέσω κάποιες εκ των υστέρων ερμηνείες για το αναδυόμενο πολιτικό και κοινωνικό φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ. Αισθάνομαι ότι μπορεί να διευκολύνω με μία τοποθέτηση για το εκλογικό αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, μία θέση για το φαινόμενο Αλέξης Τσίπρας, μία γνώμη για την πολιτική οντότητα Αλέκος Αλαβάνος.
Θα ακολουθήσει η τοποθέτησή μου για την Ανανεωτική Πτέρυγα, όσο και για το Αριστερό Ρεύμα, πάντα από την κοινωνιοψυχολογική διάσταση. Ως ανένταχτη μέχρι πρότινος και φρεσκοενταγμένη στην Αριστερά του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ, δεν έχω επώδυνες ή και ανώδυνες προσωπικές κομματικές μνήμες ή πικρίες, οπότε αυτό με εμβολιάζει αυτόματα με κάποιο έστω, επίπεδο αντικειμενικότητας. «Τώρα μας τα λες; Μετά Χριστόν προφήτης;» Θα πουν οι περισσότεροι.
Τώρα, τους απαντώ, διότι ανήκω στον χώρο της πειραματικής κοινωνικής ψυχολογίας, που διατυπώνει υποθέσεις προς διερεύνηση με τον πειραματισμό, και το «πείραμα ευρωεκλογές» έδωσε κάποια, τεκμηριωμένα πλέον αποτελέσματα, που πρέπει να καταγραφούν. Τώρα θα τα πω, γιατί τώρα αποκαλύφθηκαν όλοι και επομένως μπορούν να μελετηθούν και να κριθούν.
Οι ενεργές πολιτικές μειονότητες που εισηγούνται το νεωτεριστικό μήνυμα της κοινωνικής αλλαγής, αποτελούν τις ειρηνικές ανατρεπτικές μηχανές του παγιωμένου και κατεστημένου μας κόσμου. Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί μία πολιτική οντότητα κοινωνικής αλλαγής. Όλοι πλέον, φανερά ή κρυφά, ξέρουμε ότι χρειαζόμαστε τέτοιους πολιτικούς χώρους, για να βγούμε από το κοινωνικό αδιέξοδο που μας έχει οδηγήσει το παγκοσμιοποιημένο και αποτυχημένο νεοφιλελεύθερο πείραμα.
Τα υπόλοιπα μικρά κόμματα ψηφίστηκαν λόγω θυμού και σαν επιθετική διέξοδος της κοινωνίας για την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής. Ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ, δέχτηκαν μία άλλη μορφή θυμού, που λέει: «σας πιστεύουμε, έχετε μοναδικό πρόγραμμα για να βγούμε από το τέλμα και εσείς ασχολείστε με τον εαυτό σας και τις εσωκομματικές σας μικρότητες». Έχει δίκιο ο κόσμος. Δεν μας τρελαίνει η απόρριψη, αλλά δεν πρέπει να μας τρελαίνει και η αποδοχή.
Γιατί από αυτό το σύνδρομο καταλήφθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, της ευρείας αποδοχής, της ορατής πλέον ευθύνης και ζήτησης λύσεων από τον κόσμο. Αυτό μας είπε το, έστω προσωρινό, δημοσκοπικό αποτέλεσμα του 18%. Η συμπεριφορά μας όμως οδήγησε τον κόσμο στην «ψυχολογιοποίηση»(1) του χώρου μας. Στρέψαμε την προσοχή των ανθρώπων προς τα ψυχολογικά μας χαρακτηριστικά και αυτό αποτελεί την ιδανικότερη αιτία ελάττωσης της επιρροής των μειονοτήτων.
Ανανεωτική Πτέρυγα και Αριστερό Ρεύμα του Συνασπισμού, όπως και σύσσωμος ο ΣΥΡΙΖΑ, έστρεψαν την προσοχή των ανθρώπων στις ψυχολογικές μας ιδιαιτερότητες. Δεν πρόκειται για την πολυφωνία του χώρου, αυτή επιβάλλεται γιατί αυξάνει τη μειονοτική επιρροή. Οι, ομολογουμένως, δημοκρατικές μας διαδικασίες, έκαναν ορατή την ψυχή μας και αυτό μόνο ώς ένα σημείο είναι καλό.
Το 4,7% των ευρωεκλογών όμως, αποτελεί τον ισχυρό μας πυρήνα. Είναι οι άνθρωποι που επηρεάζονται από το προγραμματικό μήνυμα και όχι τα περιφερικά στοιχεία της προσωπικότητας τών πομπών του μηνύματος. Είναι οι άνθρωποι που ασχολούνται με το ΤΙ λέμε και όχι με το ΠΩΣ το λέμε, ή ΠΟΙΟΣ το λέει. Ο τρόπος που εκφέρεται ένα μήνυμα πρέπει να είναι φραστικά και εννοιολογικά συγκρουσιακός, όταν πρόκειται για πολιτική μειονότητα και μειοψηφία.
Η ήπια, θωπευτική διαχείριση αφορά τα κόμματα εξουσίας, που πείθουν με προσωρινή ενδοτικότητα. Η πραγματική αλλαγή έρχεται πάντα από τις ενεργές μειονότητες. Αρκεί να είναι ευέλικτες στη διαπραγμάτευση με τον πληθυσμό(2) και να διαθέτουν στους κόλπους τους ΕΝΑΝ ψυχολογιοποιημένο ηγέτη. Ο ηγέτης μειονότητας που στρέφει την προσοχή προς τα δικά του ψυχολογικά χαρακτηριστικά, στις ικανότητές του, παράλληλα με ένα ισχυρό προγραμματικό μήνυμα, μπορεί να αυξήσει κάθετα την επιρροή της ομάδας του.
Πώς διορθώνονται τα λάθη! Είναι λάθος η άκαμπτη διαπραγμάτευση του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι ορθά ψυχολογιοποιημένη η συναισθηματική προσωπικότητα του Αλέκου Αλαβάνου, όμως εκείνος για προσωπικούς λόγους ίσως δεν θα θελήσει να ασχοληθεί από Σεπτέμβρη. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα Ο Αλέξης Τσίπρας είναι ένας ικανός και ακάματος σύντροφος, αλλά ψυχολογικά αδιαπέραστος.
Θα πρέπει να μας δείξει την έντονη εσωτερικότητα, την ωριμότητα και κυρίως τη συνειδητότητα που πιστεύουμε ότι διαθέτει. Τη συνειδητότητα που θα προβάλλει αβίαστα, και θα αυξήσει την ικανότητα πειθούς του ηγέτη του ΣΥΝ. Πρόκειται για την πεποίθηση ικανότητας που εκπέμπει ο ηγέτης. Είναι μια ευκαιρία για τον σύντροφο Αλέξη να διαφοροποιήσει και να βελτιώσει με θάρρος την εικόνα του.
Επομένως, τα σημεία που πρέπει να προσέξουμε είναι:
Χρειάζεται ΕΝΑΣ και μοναδικός ηγέτης στον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα έντονα ψυχολογιοποιημένος. Σε καμία περίπτωση επίπεδη και απρόσωπη φυσιογνωμία. Ανάλογες προσωπικότητες πρέπει να ηγούνται σε κάθε νομαρχιακή επιτροπή. Η αριστερή διανόηση είναι εκ των πραγμάτων ψυχολογιοποιημένη και μόνο ένας ψυχολογιοποιημένος και ισχυρός ηγέτης μπορεί να πραγματώσει την κοινωνική αλλαγή. Δεν χωρούν συναισθηματισμοί ιεραρχικών οφειλών.
Με τέτοια δεδομένα ηγεσίας περιοριζόμαστε στον αιώνιο ρόλο της Αριστεράς, του καλλιεργημένου και ελιτίστικα αποστασιοποιημένου χώρου. Η διαπραγμάτευση, τόσο μεταξύ των συνιστωσών όσο και με τους άλλους πολιτικούς χώρους, πρέπει να είναι ευλύγιστη και ουσιαστική χωρίς να χάνουμε την ταυτότητά μας. Θα πρέπει να προσφερθεί «δικό μας» έργο μέσα από πιθανές κοινές δράσεις. Η ακαμψία περιχαρακώνει και αποσκοπεί σε ένα μακράν απέχον και πιθανότατα ανύπαρκτο μέλλον. Η μειονότητα που επιθυμεί να πείσει, αλλά και να προσφέρει, πρέπει να είναι έτοιμη να θυσιάσει τις ακραίες της τοποθετήσεις. Κάτι πρέπει να εγκαταλείψουν όλοι για να συναντηθούν οι απόψεις, να πείσουν και να προσφερθεί έργο.
Η Ευρώπη δεν καταργείται, αλλά βελτιώνεται εποικοδομητικά. Αυτό θέλει η πλειοψηφία των Ελλήνων, αυτό είναι το zeitgeist- το πνεύμα των καιρών. Αυτή είναι η ευλύγιστη διαπραγμάτευση με τον πληθυσμό. Η Παιδεία, ο Πολιτισμός και η Τέχνη, η Οικολογία και το Περιβάλλον, η Περιφερειακή Ανάπτυξη, η Εργασία και όχι μόνο, είναι τομείς κατοχυρωμένοι στην Αριστερά. Η πολιτική βέβαια, είναι ένα «ύφασμα» που για να δημιουργηθεί πλέκονται αρμονικά τα νήματα του. Εάν κάποιο νήμα πάσχει, θα πάσχουν όλα. Πρέπει να μας πείσει η εκάστοτε εντεταλμένη πλειοψηφία ότι δεν θα μολύνει τα ακέραια νήματα της Αριστεράς.
Πρέπει να πείσει η Αριστερά του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν θέλει να «υφαίνει» από μακριά, θεωρητικά και ακίνδυνα. Κάποιοι σύντροφοι είναι ικανοί στη θεωρία, κάποιοι ισχυροποιούν τα κοινωνικά κινήματα, κάποιοι άλλοι θέλουν και μπορούν να προσφέρουν στο πολιτικό κοινωνικό έργο με δράση εφαρμογών. Εάν δεν συγκλίνουμε σε αυτό, οι θεωρητικοί θα μιλούν, οι αντιδρώντες θα διαμαρτύρονται λόγω και έργω, και οι πραγματικά ικανοί για έργο θα σβήσουν ή θα ενταχθούν αλλού, άνευ όρων. Σ΄αυτή την περίπτωση οι ψηφοφόροι δεν έχουν λόγο να ασχοληθούν μαζί μας.
Ας αναλογιστούμε τις ευθύνες μας και κυρίως ας θέσει ο καθένας στον εαυτό του το καίριο ερώτημα: ΤΙ ΘΕΛΩ και ΤΙ ΜΠΟΡΩ; Μεμονωμένες αποσχίσεις είναι εκ των πραγμάτων καταδικασμένες, μόνο η συλλογική και πολυεπίπεδη απόφαση έργου μάς κατοχυρώνει και μάς διαφυλάσσει. Η ευθύνη των αποφάσεων πρέπει να μας αφορά δημοκρατικά όλους, όπως πολύ σωστά διατυπώθηκε.
Στις επόμενες συναντήσεις των κατά τόπους νομαρχιακών, αλλά και κεντρικά, ας δείξουμε στον κόσμο την αυτογνωσία μας, την πραγματική αγάπη για τον χώρο μας, που ταυτίζεται με την κοινωνική αλλαγή και την ουσιαστική αντιμετώπιση προβλημάτων της ποιότητας της ζωής μας. Ας πάψουμε να δημιουργούμε στον πληθυσμό εσωτερικές συγκρούσεις, διότι όλοι έχουν ήδη πάρα πολλά να αντιμετωπίσουν. Από μας ζητούν λύσεις και όχι επιπλέον προβλήματα.
Όλοι περιμένουν για να δυναμώσουν τον ισχυρό πυρήνα του 4,7%
Σοφία Αράβου-Παπαδάτου,
Δρ Κοινωνικής Ψυχολογίας-Οδοντίατρος
Γραμματέας Π.Κ. ΣΥΝ Δήμου Λειβαθούς-Κεφαλονιάς
1. Ψυχολογιοποίηση: Η απόδοση του ιδεολογικού λόγου ή έργου στα ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Είναι η ισχυρότερη στρατηγική αντίστασης στον λόγο των μειονοτήτων. Ο ψυχολογιοποιημένος ηγέτης μειονότητας, μπορεί να εξαλείψει αυτή την βλαπτική επίδραση και να αυξήσει την επιρροή της ομάδας του. Να συνενώσει, με άλλα λόγια, το κοινωνικό πεδίο.
2. Ευλυγισία στη διαπραγμάτευση: Κάτι χάνουν όλοι – ακραίες τοποθετήσεις – προκειμένου να συγκλίνουν και να συνυπάρξουν οι απόψεις.
Στάμος Παπαστάμου. Εγχειρίδιο Κοινωνικής Ψυχολογίας - κοινωνική επιρροή, Οδυσσέας, 1989
Σοφία Αράβου-Παπαδάτου. Διδακτορική διατριβή. Πάντειο Πανεπιστήμιο, 2008
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου