Για το "Ενιαίο ψηφοδέλτιο"

Της Μαρίκας Φραγκάκη

Στο 6ο Τακτικό Συνέδριο του ΣΥΝ συνέβη κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, αν όχι πρωτόγνωρο. Οι σύνεδροι ανέπτυξαν μια σημαντική πρωτοβουλία, που υπερέβαινε τις διαχωριστικές γραμμές των οργανωμένων τάσεων. Ειδικότερα, κατατέθηκε από 289 συνέδρους πρόταση για ενιαίο ψηφοδέλτιο για την εκλογή μελών της ΚΠΕ. Μάλιστα η πρόταση διευκρίνιζε ότι δίπλα στο όνομα κάθε υποψηφίου θα αναφέρεται η τάση που τον/την εκφράζει. Η πρόταση αυτή τέθηκε στο σώμα και πλειοψήφησε!! Επρόκειτο όμως για ενδεικτική ψηφοφορία, αφού το θέμα δεν συζητήθηκε στο κύριο μέρος των εργασιών του Συνεδρίου, αλλά στα διαδικαστικά. Ποια όμως η έννοια της συγκεκριμένης πρότασης και πώς αντιμετωπίζεται το ζήτημα αυτό από το Καταστατικό του κόμματος; Στο παρόν σημείωμα θα επιχειρήσουμε μια σύντομη "ανάγνωση".

Ξεκινώντας από το δεύτερο ερώτημα. Το Κεφ. 18 του Καταστατικού ορίζει τον "Κανονισμό Εκλογής Οργάνων και Αντιπροσώπων". Στο άρ. 6 αναφέρεται ότι «Η εκλογή των οργάνων και των αντιπροσώπων στα Συνέδρια και στις Συνδιασκέψεις γίνεται με μυστική ψηφοφορία και με ενιαίο τρόπο». Στην παρ. β' του ιδίου άρθρου, ορίζεται ότι «Εάν υπάρχει μόνο ενιαίο ψηφοδέλτιο... το μέλος του κόμματος μπορεί να βάλει τόσους σταυρούς προτίμησης όσοι αντιστοιχούν στο 40% των εκάστοτε εκλεγομένων».

Επίσης, στην παρ. γ' (αρ. 6) ορίζεται ότι «Εάν υπάρχουν ξεχωριστά ψηφοδέλτια (λίστες) τότε η εκλογή γίνεται με το σύστημα της απλής αναλογικής...». Τέλος, στην παράγραφο στ' (άρ. 6) αναφέρεται ότι «Εάν υπάρχουν ξεχωριστά ψηφοδέλτια (λίστες), εξασφαλίζεται η ύπαρξη ειδικής λίστας για όσους δεν επιθυμούν να συμμετάσχουν σε ξεχωριστά ψηφοδέλτια». Ετσι προέκυψε τελικά η λίστα με τίτλο «Ενιαίο Ψηφοδέλτιο Μελών ΣΥΝ 2010».

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, το Καταστατικό του κόμματος προβλέπει όλες τις δυνατές περιπτώσεις. Εναπόκειται στη βούληση των μελών ποια ρύθμιση θα επιλέξουν. Η περίπτωση των ξεχωριστών ψηφοδελτίων όμως έχει παγιωθεί ως τρόπος εκλογής των μελών της ΚΠΕ τόσο ώστε να αμφισβητείται οποιοσδήποτε άλλος τρόπος εκλογής ως μη σύννομος με το Καταστατικό μας! Μάλιστα, ο συγκεκριμένος τρόπος εκλογής έχει εισχωρήσει τόσο στο DNA του κόμματος, ώστε να εφαρμόζεται και κατά την εκλογή των μελών της Πολιτικής Γραμματείας. Τι συνεπάγεται όμως πρακτικά και πολιτικά;

Πρακτικά η εκλογή των μελών της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής μέσω λίστας σημαίνει τη στοίχισή τους στο πλαίσιο της τάσης και τη μικρότερη ή μεγαλύτερη δέσμευσή τους στις επιλογές της. Αυτό δεν θα ενοχλούσε, αν οι τάσεις λειτουργούσαν με ανοιχτό και διαφανή τρόπο. Με άλλα λόγια, αν στο πλαίσιο της κάθε τάσης διασταυρώνονταν οι απόψεις τόσο μεταξύ εκείνων που τη στηρίζουν, όσο και μεταξύ εκείνων που ενδεχομένως διαφωνούν. Στην περίπτωση αυτή, θα μπορούσε να γίνει ουσιαστικός και γόνιμος διάλογος. Θα είχαμε δηλαδή «τάσεις - ανοιχτά ρεύματα ιδεών», όπως προέβλεψαν οι συντάκτες του Καταστατικού μας.

Στην πραγματικότητα, όπως έχει γίνει αντιληπτό, οι τάσεις στο ΣΥΝ τείνουν να γίνουν κλειστά συστήματα διαμόρφωσης γραμμής, ενώ η αντιπαράθεση στα ανώτερα όργανα του κόμματος δεν διευκολύνει τη σύγκληση και σύνθεση των απόψεων. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι η επί μακρόν παραμονή των ιδίων στελεχών στην ηγεσία των μεγαλύτερων τουλάχιστον τάσεων τείνει να αφυδατώσει τον διάλογο στο εσωτερικό τους, ενώ συχνά οι αποφάσεις παίρνονται από την ηγετική ομάδα της τάσης και τα υπόλοιπα μέλη της ΚΠΕ, που ανήκουν στη συγκεκριμένη τάση, ενημερώνονται για τις όποιες αποφάσεις την προηγούμενη της σύγκλησης της ΚΠΕ! Με τον τρόπο αυτό, η λειτουργία των τάσεων στο ΣΥΝ αναχαιτίζει μάλλον παρά ενισχύει την ανάπτυξη του κόμματος ιδεολογικά και πολιτικά. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα στην περίπτωση όπου η λειτουργία της τάσης υποκαθιστά τη λειτουργία του κόμματος, φαινόμενο όχι άγνωστο!

Να καταργηθούν οι τάσεις; Όχι, θα ήταν υποκρισία! Διαφορές απόψεων υπάρχουν. Η αριστερά είναι ζωντανή υπόθεση. Εφόσον υπάρχει συναίνεση ως προς το πολιτικό και ιδεολογικό πλαίσιο αναφοράς, η αντιπαράθεση των απόψεων αποτελεί στοιχείο γόνιμου διαλόγου, το αποτέλεσμα του οποίου αναμετράται με την κοινωνία, τις ανάγκες και τα προτάγματά της.

Τι έννοια έχει το "ενιαίο ψηφοδέλτιο"; Πολύ απλά (αλλά όχι απλοϊκά), μεταθέτει το κέντρο βάρους από την τάση στο κομματικό μέλος. Εφόσον κάθε υποψήφιος δηλώνει την τάση που τον εκφράζει καλύτερα (δίπλα στο όνομά του στο ψηφοδέλτιο), τότε η ψήφισή του στηρίζει και την αντίστοιχη τάση. Αντίθετα, στην περίπτωση ξεχωριστών ψηφοδελτίων, πρώτα επιλέγεται η τάση κι έπειτα ο υποψήφιος.

Η ενδεικτική ψηφοφορία της συγκεκριμένης πρότασης στο 6ο Συνέδριο και η ευρεία πλειοψηφία που τη στήριξε υποδηλώνει τη διάθεση των μελών του κόμματος να τολμήσουν κάτι διαφορετικό από αυτό που γνωρίσαμε το προηγούμενο διάστημα. Βεβαίως, «θέλει τόλμη και αρετή η ελευθερία»! Δεν φτάνει η αλλαγή του τρόπου εκλογής των μελών της ΚΠΕ για να την καταστήσει ένα περισσότερο ενεργό και πολιτικά αποτελεσματικό όργανο διεύθυνσης του κόμματος. Θα μπορούσε όμως να αποτελέσει έναυσμα για μια διαφορετική αντίληψη για τη λειτουργία του κόμματος.

Τα μέλη εκφράστηκαν. Ας το λάβει υπόψη της η νέα ηγεσία κι ας τολμήσει. Εξάλλου επίκειται η εκλογή των μελών των εκτελεστικών οργάνων του κόμματος (Πολιτική και Εκτελεστική Γραμματεία). Εφόσον γίνει μέσα από κλειστά, "τασικά" ψηφοδέλτια, αναπαράγει σε μεγάλο βαθμό τον στείρο τρόπο λειτουργίας που περιγράψαμε παραπάνω. Σύμφωνα με το Καταστατικό (Κεφ. 7, άρ. ΙΙΙ, παρ. α), ο τρόπος εκλογής τους ανήκει στη διακριτική ευχέρεια της ΚΠΕ. Θα το τολμήσουμε;