Δεν πετάμε τίποτε*

Του ΝΙΚΟΥ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΗ**




Στο συνέδριο της Νεολαίας ΣΥΝ, όταν ο πρόεδρος μας δήλωσε μεταξύ άλλων ότι: "Δεν απέτυχε ο κομμουνισμός, απέτυχε η εφαρμογή του", η λέξη κομμουνισμός προκάλεσε τα αντανακλαστικά και αντιδράσεις ορισμένων στελεχών του κόμματος.


Αν και συντάσσομαι περισσότερο με τις αντιλήψεις όσων αμφισβητούν, ότι, με δεδομένες τις τότε συνθήκες στη Ρωσία, θα μπορούσε να είχε επιτύχει η εφαρμογή του, το θέμα που με απασχολεί εδώ, είναι, αν πρέπει να υποχωρήσουμε και να εγκαταλείψουμε τέτοιες έννοιες.


Με βάση όσα είχαμε μάθει, ο κομμουνισμός είναι το κοινωνικό σύστημα “όπου τα μέσα παραγωγής (π.χ. γη, εργοστάσια, μεγάλες επιχειρήσεις) αποτελούν κοινωνική ιδιοκτησία και όχι ατομική, υφίστανται συλλογική διαχείριση από τους εργαζόμενους με στόχο την κάλυψη των αναγκών των πολιτών κατά την έκφραση: από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του»


Προσωπικά, πιστεύω σε αυτό το όραμα, όμως σαν όραμα δεν είναι ένας εύκολος στόχος, δεν μπορούμε να τον δούμε με τους όρους της αμεσότητας όπως τον βλέπαμε στα χρόνια της μύησης στην κομμουνιστική κοσμοθεωρία.


Η στασιμότητα και γραφειοκρατία στην «ΕΣΣΔ» και στις xαρακτηριζόμενες «κομμουνιστικές» ή «σοσιαλιστικές» χώρες, έγιναν η αιτία να χάσουν την αίγλη και το νόημα τους οι λέξεις «κομμουνισμός» ή «σοσιαλισμός».


Τις τελευταίες δεκαετίες επίσης, η διακυβέρνηση της χώρας μας από τα δύο μεγάλα κόμματα, έγινε η αιτία να χάσουν κι άλλες έννοιες την αίγλη τους.


Το ΠΑΣΟΚ, που αυτοχαρακτηρίστηκε "σοσιαλιστικό", στη συνέχεια με την πολιτική του προσανατολισμένη να υπηρετεί το Status Quo της καπιταλιστικής κοινωνίας, ουδεμία σχέση είχε με σοσιαλιστικό κόμμα. Ποια σχέση άλλωστε μπορούσε να έχει με σοσιαλισμό η πολιτική του ΠΑΣΟΚ, ιδιαίτερα μετά το 1996;


Επίσης η πρώην ΕΡΕ που μετεξελίχτηκε σε Νέα Δημοκρατία, παρά τις ορισμένες θετικές διεργασίες, δεν δικαιολογείται να χαρακτηρίζεται σαν νέα, δηλαδή σύγχρονη Δημοκρατία. Η Νέα Δημοκρατία ευτέλισε την έννοια της Δημοκρατίας τοποθετώντας την στον τίτλο της.


Με τις διεθνείς, δηλαδή, και τις ελληνικές εμπειρίες, ακούμε τη λέξη Δημοκρατία, σοσιαλισμός, κομμουνισμός και τουλάχιστον κουμπωνόμαστε, αφού η πράξη αποδείχτηκε να μην έχει καμία σχέση με τη θεωρία.


Την ίδια διάσταση εννοιών και πράξης έχουμε ζήσει και με άλλες λέξεις.


Ας πάρουμε την «κοινωνικοποίηση». Αν και το ΠΑΣΟΚ εισήγαγε τη συμμετοχή εργαζομένων και κοινωνικών φορέων σε διοικήσεις επιχειρήσεων κάτι που συνιστά ένα από τα χαρακτηριστικά της κοινωνικοποίησης, τα συνολικά μέτρα που πήρε το ΠΑΣΟΚ δεν άλλαζαν το σύστημα, που παρέμεινε σχεδόν άθικτο.


Οι παραπάνω λοιπόν έννοιες έχασαν το νόημα τους στην πράξη


Άλλα παραδείγματα διαστρέβλωσης εννοιών. Η Ε.Ε. στο πλαίσιο της μεταβαλλόμενης αγροτικής πολιτικής, μιλάει για επανεθνικοποίηση του αγροτικού τομέα. Φυσικά, δεν έγιναν ξαφνικά κομμουνιστές οι ηγέτες της Ε.Ε. Απλά, σαν «επανεθνικοποίηση» βαφτίστηκε το τέλος της στήριξης του αγροτικού τομέα των φτωχότερων, αγροτικών χωρών του νότου και η μετατόπιση της ευθύνης στις χώρες μέλη.


Τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις αναφέρονται σε μεταρρυθμιστική πολιτική για να κρύψουν μια πολιτική συντηρητική και αντιδραστική που καμία σχέση δεν έχει με μεταρρυθμίσεις.


Πιστεύω, ότι, εμείς, όχι μόνο δεν πρέπει να υποχωρήσουμε και να πάψουμε να χρησιμοποιούμε τις παραπάνω έννοιες, αλλά να τις υπερασπιζόμαστε και να προσπαθούμε να δίνουμε το πραγματικό περιεχόμενο.


Δυστυχώς, δεν είμαστε πάντα συνεπείς σε αυτή την κατεύθυνση αφού επηρεαζόμαστε από την φιλολογία που αναπτύσσεται κυρίως στον αστικό τύπο και όχι μόνο.


Δικές μας αδυναμίες


Στη διαστρέβλωση των εννοιών έχουμε και εμείς ευθύνες. Συχνά κάτω από την πίεση του κυρίαρχου τις τελευταίες δεκαετίες νεοφιλελευθερισμού, εγκαταλείπουμε «πιστεύω» και μπαίνοντας στο παιγνίδι της λεξιλαγνείας και γλωσσοπλασίας που προωθούν οι αντίπαλες δυνάμεις, απομακρυνόμαστε και μεις από καθιερωμένες ιστορικά έννοιες. Ενώ στη λογοτεχνία έχει μεγάλο ενδιαφέρον η γλωσσοπλασία (χαρακτηριστικός ο Ν. Καζαντζάκης) στα πολιτικά δρώμενα μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα, συγχύσεις και ανούσιες αντιπαραθέσεις. Παρακολουθώ, επί παραδείγματι, ορισμένα στελέχη που θέλοντας να ξεχωρίσουν, να φανούν πρώτοι, ανώτεροι, πιο επαναστάτες, χρησιμοποιούν γλώσσα εντυπώσεων και όχι ουσίας. Παρακολουθώ, επί παραδείγματι, πόσο μελάνι έχει χυθεί τελευταία, για να καθορίσουμε αν η αντιπολίτευσή μας είναι δομική ή προγραμματική για να χαρακτηρίσουμε την αντιπολίτευση αντισυστημική ή προγραμματική. Τι σημαίνουν άραγε οι προσδιορισμοί δομική ή αντισυστημική; Δεν καλύπτονται αυτά από τον προγραμματικό στόχο μας για σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία;


Βγαίνει π.χ. πρώην ηγέτης μας και για να αντιπαρατεθεί με τον σημερινό, υποβαθμίζει την προγραμματική αντιπολίτευση, αυτή που γίνεται με αναφορά στις προγραμματικές μας θέσεις και ζητά αντιπολίτευση δυναμική, προωθημένη, σκληρή, δομική, κινηματική, συγκρουσιακή, αντισυστημική. διαφορετικό εκπέμπεις με αυτά εκτός από τον εντυπωσιασμό;


Έχω την αίσθηση ότι στην εποχή που ζούμε κερδίζει έδαφος η εικόνα, οι βαρύγδουπες και εντυπωσιακές εκφράσεις, γενικά ο εντυπωσιασμός, τα happenings και όχι η ουσία, ακολουθούμε και μεις τη μόδα. Θεωρώ ότι η αριστερά οφείλει να αμυνθεί σε μία τέτοια εξέλιξη. Να δίνει βάρος στην ουσία, στην απλότητα που είναι πιο κατανοητή ώστε να βοηθιέται ο πολίτης να αποκτά συνείδηση, να γίνεται ενεργός.


Δεν λέω να μην λαμβάνουμε υπόψη την εμφάνιση, το επικοινωνιακό περιτύλιγμα που λέμε. Όμως να μην αφήνουμε να γίνεται αυτό πρωτεύον.


 


* Δανεισμένο από Σαββόπουλο


** Ο Νίκος Γεωργακάκης είναι υπεύθυνος του τμήματος Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΝ


 

 
eXTReMe Tracker