Του Νίκου Χατζηγιαννάκη*
Τον τελευταίο χρόνο, υπό το βάρος πρωτοφανούς ταξικής επίθεσης, κάποια τμήματα της ριζοσπαστικής αριστεράς εντός και εκτός ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ αναδιπλώνονται σε μια ανούσια «επαναστατικότητα» κι έναν ανορθολογικό εκτροχιασμό, δείγματα των οποίων αποτελούν:
* Οι προφητείες περί επερχόμενης εξέγερσης εργατικής ή νεανικής που διαρκώς αναβάλλεται.
* Η συνθηματολογία «να φύγει τώρα η κυβέρνηση» χωρίς να προτείνεται αντικαταστάτης.
* Οι αυταπάτες περί ωρίμανσης συνθηκών ανατροπής του καπιταλισμού, χωρίς να περιγράφεται το διάδοχο σύστημα.
* Η φαντασίωση ότι τα κινήματα αντίστασης και ανυπακοής, συντεχνιακά και θεματικά, μπορούν να καλύψουν την ανεπάρκεια του ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ. Ή συναφώς ότι η μαχητικότητα και αγωνιστικότητα μπορούν να υποκαταστήσουν τις αδυναμίες της πολιτικής.
* Τα οργανωτικά τεχνάσματα για το πλασάρισμα κάθε ομάδας εντός της αριστεράς, που ενίοτε υπερβαίνουν την κοινή λογική. Όπως λ.χ. απόκτηση κάρτας μέλους από πολλούς ταυτόχρονα πολιτικούς φορείς που συμπαρατάσσονται(;).
* Ο «ναρκισσισμός των μικρών διαφορών» (Κώστας Δουζίνας), ως απόρροια ιδεοληπτικών αγκυλώσεων.
* Η ενοχοποίηση ως συμβιβασμένων όσων επιδιώκουν να ισορροπήσουν μεταξύ του εφικτού και του οραματικού, ιδιαίτερα όταν το πραγματικό αποκλίνει από το ιδανικό.
* Η αντίληψη ότι ο πολιτικός τακτικισμός συλλήβδην συνιστά ασυνέπεια και οπορτουνισμό.
* Η «επαναστατική» και λαϊκιστική ρητορεία, χωρίς να συνοδεύεται από την ανάλυση του μερικού και ειδικού.
* Η αναβίωση σταλινικών και σεχταριστικών πρακτικών.
* Η αναπόληση του παρελθόντος της αριστεράς και η επιδίωξη μηχανιστικής μεταφοράς του στο παρόν.
* Η ασυγκράτητη βουλησιαρχία και βολονταρισμός που αγνοούν τις κοινωνικές συντεταγμένες.
Μια τέτοια πολιτική συμπεριφορά θα μπορούσε να ερμηνευτεί με όρους ψυχολογίας:
* Ως απέλπιδα και σπασμωδική αντίδραση όσων λειτουργούν παρορμητικά και θυμικά, συγχέοντας την επιθυμία με την πραγματικότητα.
* Ως έκφραση μικροαστικής ανυπομονησίας να υπάρξει επιτέλους το αποτεφρωμένο τοπίο της νέμεσης κι ύστερα βλέπουμε.
* Ως απότοκος του φορτίου που μεταφέρουν ορισμένοι σύντροφοι κάποιας ηλικίας. Το στίγμα του ηττημένου, το σύμπλεγμα του καταδιωκόμενου, το κενό των ανεκπλήρωτων οραμάτων, το σύνδρομο της δικαίωσης και της ρεβάνς, την κουλτούρα των εσωκομματικών διχασμών.
Είναι εμφανής εν προκειμένω η αδυναμία να διαχωριστούν δύο ανεξάρτητες, αλλά αλληλοσυμπληρούμενες διανοητικές λειτουργίες. Αφενός η περίσκεψη, ενόραση, διορατικότητα, διάγνωση, λογική, ρεαλισμός, υπευθυνότητα που αποτελούν τα εργαλεία πολιτικής σκέψης και δράσης. Και αφετέρου η μεγάλη ιδέα, το υψηλό νόημα, το όραμα και συναίσθημα που χαλυβδώνουν τη θέληση, τροφοδοτούν το φαντασιακό και διατηρούν απρόσβλητο το πλαίσιο αξιών των αριστερών. Στην περίπτωσή μας τα πάντα υποτάσσονται στο συναίσθημα και τον τελικό σκοπό με τραγικά επακόλουθα.
Με πολιτικούς όρους οι σύντροφοι αυτοί εμφανίζονται διαπρύσιοι κήρυκες της ανατρεπτικής και αντικαπιταλιστικής αριστεράς, σε αντίθεση -υποτίθεται- με την προγραμματική, μεταρρυθμιστική και θεσμική αριστερά. Επαναφέρεται δηλαδή ένα ψευτοδίλημμα, ένα ανυπόστατο αντιθετικό δίπολο, καθότι οι πλείστοι σύγχρονοι θεωρητικοί αποδέχονται ότι η αριστερά είναι δισυπόστατη και προορισμένη να υποδύεται ταυτόχρονα διπλό ρόλο. Αν περιοριστεί αποκλειστικά σε θεσμικό και προγραμματικό ρόλο, χωρίς όραμα υπέρβασης του καπιταλισμού, φλερτάροντας με το έκτρωμα της λεγόμενης «κεντροαριστεράς», απογυμνώνεται πολιτικά και ηθικά, υποχρεούμενη σε ομολογία πίστεως στις κυρίαρχες ελίτ. Αλλά κι αν παραμείνει αποκλειστικά κινηματική, αντισυστημική και οραματική χωρίς προγραμματικό λόγο και στοιχειώδη πραγματισμό, συρρικνώνεται, μετατρεπόμενη σε μωσαϊκό αλληλοσπαρασσόμενων ομάδων και αερολογούντων ψευτοεπαναστατών.
Το μοναδικό πραγματικό δίλημμα που τίθεται είναι η εκάστοτε δοσολογία ρεαλισμού και υπερβατικότητας. Επ’ αυτού θα υποστήριζα ότι, υπό συνθήκες δυσμενέστατων κοινωνικοπολιτικών συσχετισμών και απουσίας επεξεργασμένου, εναλλακτικού στον καπιταλισμό μοντέλου, προεξέχει το καθήκον επιμέρους μεταρρυθμίσεων, ρήξεων και τομών εντός του συστήματος που σταδιακά θα μεταβάλλουν τη συνείδηση της κοινωνίας και θα ανοίγουν δρόμους συνολικότερου σοσιαλιστικού μετασχηματισμού.
Αυτό προϋποθέτει ισχυρό και θωρακισμένο φορέα της αριστεράς, διευρυμένο πολιτικό μέτωπο, πολιτικό σχεδιασμό και αξιόπιστο προγραμματικό πλαίσιο.
* Ο Νίκος Χατζηγιαννάκης είναι μέλος ΣΥΝ και ΣΥΡΙΖΑ
